Deze leergang heeft tot doel HOVO-cursisten een diepgaande inleiding te geven in het wijsgerig denken. De leergang bestaat uit vier hoofdthema’s die gekozen zijn omdat ze elk binnen de filosofie een belangrijke rol spelen: 1. Kennis, waarheid, wetenschap. 2. Bewustzijn, ziel, geest; 3. Levensfilosofie, zingeving, levenskunst; 4. Ethiek, esthetiek. De onderwerpen lijken vrij veel op de onderwerpen die ik de reeks Grote Vragen heb besproken. Maar hier kunnen ze diepgaander aan de orde komen
| Titel | Onderwerpen | Seizoen/jaar | |
| 1 | Kennis, waarheid, wetenschap | 1. Wat is filosofie? 2. Wat zijn waarheid/kennis en kunnen we hen bereiken? 3. Wat is wetenschap? Hoe kunnen we wetenschap onderscheiden van niet-wetenschap? (o.a. Popper, Kuhn) 4. Beknopte inleiding in logica en argumentatieleer. 5. Wat verstaan we onder ‘werkelijkheid’? Wat is de basale structuur van de werkelijkheid? Kunnen we überhaupt begrijpen dat er een werkelijkheid is? (Plato, Thomas, Leibniz) 6. Wat kan wetenschap en/of filosofie wel en niet zeggen over de werkelijkheid? (Wittgenstein) | Najaar 2022 |
| 2 | Bewustzijn, ziel, geest | 1. Wat wordt bij belangrijke denkers verstaan onder ziel, geest en bewustzijn? 2. Enkele posities over lichaam en geest in de geschiedenis van de filosofie (Plato, Aristoteles, Descartes, Kant, Nietzsche). 3. Wat is bewustzijn? Wat zijn zijn basale kenmerken? 4. Hoe verhoudt bewustzijn zich tot de fysische werkelijkheid/hersenen? Fysicalisme, panpsychisme en naturalistisch dualisme als mogelijke posities. (Dennett, McGinn, Chalmers, Goff) | Voorjaar 2023 |
| 3 | Levensfilosofie | 1. Wat is zin? Wat is zoeken naar zin? Is er relatieve zin of is er absolute zin? De ervaring van zinloosheid. 2. Psychisch lijden als ervaring van zinloosheid (Kierkegaard, Nietzsche, Frankl) 3. Zin en zelfverwerkelijking. Een model van zingeving. 4. Levenskunst bij Griekse filosofen (Epicurus, de Stoa). 5. Existentiële thema’s: geluk, eenzaamheid, liefde, vrijheid, dood. | Najaar 2023 |
| 4 | Ethiek en esthetiek | 1. Ethiek: de dimensie van goed en kwaad. 2. De deugdleer van Aristoteles 3. De ethiek van Kant 4. De ethiek van Levinas 5. De morele catastrofe bij Nietzsche. 6. Esthetiek: het domein van het schone, het sublieme, de kunst 7. Wat is schoonheid, het sublieme en het verhevene? 8. Kunst als uitdrukking van aardse mystiek | Voorjaar 2024 |
De cursus bespreekt het moeilijke probleem van het bewustzijn: wat is bewustzijn en hoe kunnen we bestaan en aard van het bewustzijn verklaren? We staan stil bij belangrijke denkers die bij dit probleem hebben stilgestaan. De nadruk ligt bij het hedendaagse debat in de Engelstalige philosophy of mind.
meer informatie Inschrijven
Levensfilosofie is reflectie op de mens en het menselijk leven. Wat is een mens? Waar draait het leven om? Hoe kan ik zelfverwerkelijking of geluk of gemoedsrust bereiken? Hoe ga ik om met negatieve ervaringen als eenzaamheid, somberheid en angst? Hoe kan ik aankijken tegen mijn sterfelijkheid? Hoe kan ik mij verhouden tot mijn medemens, tot de natuur, tot het omvattende mysterie van het bestaan?
meer informatie Inschrijven
Het vierde deel van de leergang gaat over twee belangrijke deelgebieden van de filosofie: ethiek en esthetiek. Ethiek gaat over goed en kwaad, moraliteit en immoraliteit. Esthetiek gaat over ervaringen van schoonheid en verhevenheid.
meer informatie Inschrijven
In het huidige tijdsgewricht lijken waarheid en kennis in crisis. Dit eerste deel van de thematische leergang filosofie verschaft de student een degelijke basis om over om deze begrippen te denken. We onderzoeken wat we kunnen verstaan onder waarheid, kennis, wetenschap. We bespreken noties als verklaring, bewijs, logica, argumentatie, drogreden, onderscheid tussen wetenschap en niet-wetenschap, (on)mogelijkheid van metafysische kennis.
meer informatie Inschrijven
De cursus geeft inleidend inzicht in het moeilijke probleem van de verklaring van bewustzijn en in het hedendaagse debat binnen de bewustzijnsfilosofie.
meer informatie Inschrijven
Levensfilosofie is reflectie op de aard van de mens en het menselijk leven. We denken na over levensvragen als: waar draait het leven om? Hoe moet ik aankijken tegen mijn sterfelijkheid? Hoe kan ik mij verbinden met mijn medemens, met de natuur, met het omvattende mysterie van het bestaan?
meer informatie Inschrijven
Het vierde deel van de leergang behandelt ethiek en esthetiek. Ethiek omvat goed en kwaad, moraliteit, met opvattingen van Aristoteles, Kant, Schopenhauer, Nietzsche en Levinas. Esthetiek betreft schoonheidservaringen, met inzichten van Plotinus, Kant en Heidegger, geïllustreerd met schilderijen en gedichten.
meer informatie Inschrijven
