Symboliek in de beeldende kunst

Het verborgen leven van voorwerpen, kleuren en planten

Een voorstelling die méér zegt dan zijn pure vorm, we weten bijna niet beter dan dat het zo is. 
En vaak is dat inderdaad het geval. In de natuur is rood niet alleen rood, het is ook de kleur van leven, gevaar, liefde. Een complexe wereld laat zich graag overzichtelijk vatten in symbolen. 
Het maakt de chaos overzichtelijk en inzichtelijk, kennis wordt erin overgedragen.   

In de cursus nemen we steeds een kunstwerk als uitgangspunt, waarna we bekijken hoe de betekenis ook op andere momenten door andere kunstenaars is vormgegeven.

Tijdens de eerste bijeenkomst bespreken we de verschillende vormen van symboliek: het teken, de allegorie, de personificatie, het attribuut, etc. In welke context zijn we bezig? In de tweede les gaan we dieper in op de christelijke symboliek: het gebruik van getallen (2: goddelijke en menselijke natuur van Jezus, 4: evangelisten), dieren (rund: Lucas) en attributen (zwaard en rad: Catharina). In de derde bijeenkomst behandelen we het veelbesproken Arnolfiniportret: wat zou er aan verborgen boodschappen verstopt zitten in de meubels, de vruchten, de schoenen? Tijdens de vierde les bekijken we pogingen om de hele wereld, materieel én onstoffelijk, in één voorstelling samen te ballen. Michelangelo, de gebroeders Van Lymborch en Mondriaan komen hier samen. 

Daarna gaan we in op de 17e eeuwse weergave van het alledaagse leven in Nederland. Een kous is een kous is een kous, of toch niet? Arbeid kon het symbool zijn van ordelijkheid, inzet, deugdzaamheid, verantwoordelijkheid. In de zesde bijeenkomst nemen we een chaotisch schilderij van een Britse kunstenaar als startpunt. Als laatste een symbool uit de 20e eeuw: de foto van de verovering van het Japanse eiland Iwo Jima, het achtergrondverhaal én het effect van deze foto in latere kunstwerken.  

Opsomming onderwerpen per college:

College 1: Inleiding: symbolen, personificaties, allegorieën, de context van symboliek

College 2: Christelijke kunst: systemen, kleuren en getallen, typologie en prefiguratie

College 3: Symbool van trouw en liefde: ‘Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw, door Jan van Eyck, 1434

College 4: Symbool van de kosmos: ‘Medicimonument’, door Michelangelo, 1519-1534

College 5: Symbool van deugdzaamheid: 17e eeuwse Nederlandse genreschilderkunst

College 6: Symbool van arbeid: ‘Work’, door Ford Maddox Brown, 1856-1865

College 7: Symbool van nationalisme en propaganda: ‘Iwo Jima’, door Joe Rosenthal