De geografie van het gevoel

Filosoferen over emoties

Een reeks van acht bijeenkomsten waarin we een aantal veelvoorkomende emoties in filosofisch perspectief plaatsen; en we verkennen hoe ze persoonlijk, maar ook maatschappelijk aan de dag treden.

We kennen allemaal gevoelens en emoties als vreugde en verdriet, woede en afgunst, liefde en haat, trots en empathie, schaamte en schuldgevoel. Door de eeuwen heen hebben filosofen deze emoties geanalyseerd, afgewezen en eventueel juist aangeprezen. Denk aan Plato en Aristoteles, Epicurus en de stoïcijnen, Spinoza of ‘neo-stoïcijnen’ als Martha Nussbaum en Miriam van Reijen. 

Wat is eigenlijk het verschil tussen gevoelens en passies, hartstochten, ‘affecten’ en emoties? 
Zijn emoties per definitie verwarrend en verstorend voor ‘het goede leven’? Of vormen ze een broodnodig signaal dat het beter kan en moet? Of is er een tussenweg in de omgang met emoties: een waarbij er geen keuze vereist is tussen ‘hoofd’ en ‘hart’, tussen verstand of gevoel, maar we zoeken naar de beste combinatie van beide? 

In deze cursus onderzoeken we welke aannames een rol spelen bij welke emoties; wat ze functioneel en constructief maakt, maar ook disfunctioneel en destructief kan doen zijn; en hoe we er al met al dus zowel individueel als sociaal mee kunnen omgaan. Het is dus een even theoretisch- als praktisch-filosofische cursus. 

Opsomming onderwerpen per college:

College 1: inleiding, vreugde en verdriet als basale emoties. 

College 2: liefde voor jezelf, liefde voor anderen, ofwel ‘Ik zal bewijzen dat het kan, weldoen en blij zijn’ (Spinoza). 

College 3: waarom haat bestaat en hoe je er goed mee omgaat. 

College 4: de woede – een (on)gewenste emotie?

College 5: afgunst, ofwel het gevoel dat we het gemakkelijkst bij anderen ontwaren. 

College 6: schaamte, spijt en schuldgevoel – niet aangenaam maar wel zinvol?

College 7: trots en dankbaarheid, the gifts that keep on giving. 

College 8: een filosofie van de empathie, en afronding.