Roaring Twenties: kunst en architectuur in de jaren 20

Een reis door de geschiedenis van verwondering

Uitzinnige dansfeesten, vrouwen in mannenkostuums, Josephine Baker en de luxe van Art Deco: het zijn beelden die de jaren 1920 of Roaring Twenties bij ons oproepen. Na 1918 is de westerse wereld voorgoed veranderd. Vanaf dat moment zijn de Verenigde Staten een wereldmacht geworden, is in Rusland de revolutie van 1917 net achter de rug, zucht Duitsland onder de herstelbetalingen zoals bepaald bij de Vrede van Versailles en heerst in Frankrijk en Engeland een optimistische geest. 

De grote veranderingen en een onzekere toekomst zijn af te lezen aan de ontwikkelingen in de beeldende kunst, architectuur en design. Een sterke vernieuwingsdrang houdt gelijke tred met een uitgesproken conservatisme. De politiek getinte kunst in Duitsland vormt  een contrast met de classicistische esthetiek in Frankrijk; voor de architectuur van de Verenigde Staten is de “sky the limit” en in de Sovjet Unie staat de staatskunst  ten dienste van de arbeider. 

Onzekere tijden in de Weimarrepubliek van Duitsland leiden tot een sterk maatschappelijk geëngageerde cultuur. Kunstenaars als G.Grosz en O.Dix steken hun politieke visie niet onder stoelen of banken met ironische en grimmige voorstellingen en zij kaarten allerlei mistoestanden aan. Het zijn confronterende werken. Het absurdisme van de Berlijnse DaDa-beweging doet daar nog een schepje bovenop. 

Frankrijk verkeert in de roes van de overwinning en de zucht naar pracht en praal komt tot uiting in een voorkeur voor luxe en aandacht voor moderne technische verworvenheden. Gebouwen in Parijs gaan er uitzien als rijk afgewerkte, moderne oceaanstomers. Tegelijkertijd manifesteert zich een retour a l’ordre in de beeldende kunsten als reactie op de avant-gardebewegingen (kubisme, expressionisme) van vóór de Eerste Wereldoorlog: Picasso begint aan zijn zogenoemde classicistische periode.                                                                                                           

De wolkenkrabbers in de Verenigde Staten bereiken ongekende hoogten (Empire State Building), geconstrueerd met de modernste technieken (staalskeletten), gedecoreerd met kostbare materialen en verfraaid met Streamlining. Schilders als Ch. Sheeler kijken op een zakelijke manier naar de wekelijkheid, terwijl aan de andere kant van het spectrum E. Hopper juist heel persoonlijke thema’s gebruikt.                                                                                                     

In de eerste jaren na de revolutie ontstaat een echte vernieuwende kunst in de jonge Sovjetrepubliek. Russische avant-gardekunstenaars (Kandinsky, Chagall) keren terug uit west-Europa om samen met Russische kunstenaars en architecten (Malewitsch, Tatlin, Melnikov) een andere cultuur in de Sovjet Unie mee te helpen opbouwen. De groeiende invloed van het Stalinisme maakt in de loop van de jaren 20 een einde aan  deze ontwikkeling, die plaats moet maken voor het sociaal realisme.

Een spel van wederzijdse uitwisseling en afwijzing geeft de kunst van de jaren twintig een boeiend karakter.