Moderne architectuur in België vanaf 1900

Deze cursus geeft een overzicht van de geschiedenis van de Belgische architectuur vanaf ca. 1900 tot nu. In de ontwikkeling van de moderne architectuur neemt België een opmerkelijke positie in. Wellicht is een van de oorzaken daarvan dat in België de discrepanties tussen de verschillende architectuurstromingen steeds worden getemperd door de overtuiging dat de architectuur vóór alles een eerste levensbehoefte is, die zich niet laat beïnvloeden door theoretische uitgangspunten. 

Aan het eind van de negentiende eeuw was Brussel dankzij Victor Horta en Henry van de Velde een van de centra van de Europese avant-garde. Horta eerbiedigde in zijn woonhuizen de classicistische traditie van zijn leermeester A. Ballat: de vloeiende lijnen van de Jugendstil bleven ondergeschikt aan de eis van bewoonbaarheid. Van de Velde benaderde de architectuur vanuit een ethisch-artistiek standpunt en voelde zich verwant met de Engelse Arts and Crafts-beweging. Architectuur betekende voor Van de Velde een levenshouding waarin alles, van bestek tot de kleding, door hemzelf werd ontworpen.        
                                             
De wederopbouw na de Eerste Wereldoorlog gaf aan de Belgische architectuur net zo’n krachtige vernieuwingsimpuls als de Jugendstil rond 1900 had gedaan. Art Deco ging naadloos samen met een rationeel modernisme, zelfs binnen het werk van een en dezelfde architect. Net als elders in Europa heerste er toen in België een voorliefde voor een nieuw monumentalisme (A. van Huffel, 
J. Diongre). Uitgesproken Modernisme kreeg tijdens het Interbellum veel minder kans (H. Hoste, 
L. Stynen).          
                                                                                                      
De enorme bouwactiviteit direct na de Tweede Wereldoorlog liet geen duidelijke breuk zien met de vooroorlogse traditie. Wel nieuw waren de gestandaardiseerde flatgebouwen aan de stadsrand en de saneringen in de historische stadscentra. In de jaren vijftig volgde een nieuwe generatie met vooraanstaande figuren als Ch. Vandenhove, L. Kroll en J. Dupuis. In hun bouwwerken, die tot ver in de jaren tachtig het gezicht van de Belgische architectuur hebben bepaald, zijn alle richtingen vertegenwoordigd. Ze hebben terecht erkenning gekregen, hoewel ze geen brug hebben kunnen slaan naar de jonge generatie die vanaf 1985 met veel elan op het toneel is verschenen. 

Deze open en ontvankelijke generatie, die weer contact zoekt met het modernisme van de jaren vijftig, wordt vertegenwoordigd door o.a. S. Beel, P. Robbrecht, H. Daem en X. de Geyter. Er wordt gewerkt met overzichtelijke, kernachtige ruimteconcepten en heldere vormen: de poëzie van de eenvoud. Het is hen gelukt een stimulerend klimaat te scheppen, vergelijkbaar met de bloeitijd van de Jugendstil rond 1900.