Het raadsel Socrates

Socrates, lastpak en goeroe

Elke grote filosoof – van Hegel en Kierkegaard tot Nietzsche en Derrida – heeft zijn eigen ‘Socrates’. Geloof het of niet: elk van die ‘Socratessen’ is geloofwaardig. Hoe dat kan? Socrates vormt het grote raadsel van de Westerse filosofie.

Wie kent er Socrates eigenlijk? Bij nader inzien is zijn figuur raadselachtiger dan vermoed. Is hij de grote rationalist, die aan de wieg staat van wat wij tegenwoordig ‘wetenschap’ noemen? Of is hij juist een geheimzinnige mysticus die zich beroept op een voor anderen ontoegankelijk daimonion? Is hij een tragische individualist die elk denken in en over gemeenschap of politiek frustreert? Of is hij juist de grote motor achter elke politieke filosofie? 

Wie zich nooit in de wijsgerige Socratesreceptie heeft verdiept, zal gaandeweg de cursus en de afsluitende theater monoloog verbijsterd zijn over de kennelijke rijkdom van zijn persoon en zijn optreden, die al eeuwenlang, telkens weer de filosofische bezinning heeft aangezwengeld en geïnspireerd. 

Een bezinning op de figuur Socrates voert tot de meest basale filosofische vraag: wat is filosofie eigenlijk? Socrates representeert de Westerse filosofiegeschiedenis als geheel, en zelfs nog meer: met Socrates kun je zelfs de kant van ‘India’ op!

Via een gedegen bezinning op de figuur van Socrates wil deze cursus aanzetten tot een bredere bezinning op de filosofie als zodanig: wat is de verhouding tussen filosofie en religie/mystiek, of die tussen ‘Westers’ en ‘Oosters’ denken?