Albert Camus: ‘De mens is het enige schepsel dat weigert te zijn wat hij is’.

Absurditeit en Revolte

Midden in de chaos die de Tweede Wereldoorlog achterliet, op economisch, politiek en ook filosofisch vlak, werkt Albert Camus een filosofie uit die de zin van het menselijk bestaan wil onderzoeken. Naast filosoof is Camus ook schrijver en theatermaker. Wie kent Camus niet zijn boeken zoals ‘De Vreemdeling’ of de ‘Mythe van Sisyphus’. In de zestiger jaren van de 20e eeuw een veel gelezen schrijver en filosoof, maar ook heden is er weer volop belangstelling voor zijn werk. Waarom dat is wordt in deze cursus nader onderzocht.  

Camus was een tijdgenoot van Sartre en De Beauvoir en ondanks dat er in de pers vaak sprake was van verbanden tussen Sartre en Camus, heeft laatstgenoemde zich hier altijd fel tegen verzet. Camus wilde nooit beschouwd worden als een existentialist, als een schrijver of filosoof die de pessimistische theorieën van Sartre naar de praktijk zou vertalen in zijn romans en toneelstukken. Integendeel, Camus verwijt Sartre dat deze in zijn bitterheid is blijven steken. Voor Camus daarentegen bestaat er geen totale zinloosheid. Beweren dat alles zinloos is, drukt iets zinnigs uit en dit zinnige is de beslissing desondanks te leven. Leven sluit immers een waardeoordeel in: de mens kiest voor het leven vanaf het ogenblik dat hij zich niet overgeeft aan de dood. 

Camus onmacht tegenover het leven is niet absoluut, maar betrekkelijk. De tragiek van het menselijk bestaan komt niet alleen tot uitdrukking in het feit dat de mens gevoelsmatig en verstandelijk zijn leven en de wereld met absurditeit bekleedt. Zij openbaart zich ook in de revolte tegen die onbegrijpelijke bestaansconditie. De revolte haalt de mens uit zijn oorspronkelijke eenzaamheid en het individuele lijden wordt gezamenlijk lijden.  

Op deze themadag wordt uitgelegd waarom Camus noch existentialist, noch nihilist genoemd mag worden en waarom hij tot een van de belangrijkste denkers van onze tijd wordt gerekend. Sartre staat bij hem in de schaduw!