Puzzelen met grote vragen

Al heel lang proberen mensen orde aan te brengen in hun gedachten. Wat is dit voor een wereld? Waaruit bestaat alles, waaruit ontstaat alles? Die vragen werden door de oude Griekse natuurfilosofen gesteld, die ontevreden waren over de toenmalige godenverhalen. Dat leverde nogal wat verschillende scholen op. Al snel speelde de vraag of kennis eigenlijk wel mogelijk was in zo’n veranderlijke wereld. Kunnen we vertrouwen op argumenten alleen of hebben we toch een vorm van religie nodig om te komen tot een sterk wereldbeeld en gezaghebbende morele oordelen? 

In de moderne tijd hoopten sommigen dat de wetenschap een oplossing zou bieden. Dat riep weer de vraag op wat wetenschap is, hoe je tot zekere kennis komt. En weer ontstonden er meerdere scholen: sommigen die meer geloofden in de rede en de kunst van het logisch afleiden en sommigen die meer geloofden in goede waarnemingen en instrumenten… Veel filosofen claimden ook dat de wetenschap ontoereikend is om fundamentele vragen te beantwoorden.

Ondertussen is de wetenschap echter enorm opgeschoten, en dringt zij door in allerlei domeinen. Gezaghebbende wetenschappers komen met hun eigen visie op levensbeschouwelijke vragen. Ook zij dragen bij aan de filosofische discussie. Vooral de evolutietheorie en de wetenschappelijke studie van diergedrag hebben grote consequenties voor de filosofie. 

Tijdens deze cursus kijken we terug op de geschiedenis van de filosofie, maar zoeken we ook met moderne wetenschappers naar manieren om oude filosofische vragen te beantwoorden. Uiteindelijk moet elk mens weer opnieuw beginnen met het stellen van vragen, met rondkijken, ervaren, afleiden, puzzelen… Maar we staan wel op de schouders van reuzen – en we moeten vele schouders beklimmen om te zien welk uitzicht het verst reikt, en het meest inzicht geeft.

Opsomming onderwerpen per college

College 1. Metafysica. Waaruit bestaat en ontstaat alles?

College 2. Kenleer. Wat is (echte) kennis en wetenschap?

College 3. Wilsleer. Bestaat er een vrije wil? 

College 4. Philosophy of mind. Wat is bewustzijn?

College 5. Wijsgerige anthropologie. Hoe verschillen mensen van (andere) dieren? 

College 6. Ethiek. Wat is goed en slecht? Waar komt de moraal vandaan?

College 7. Sociale en politieke filosofie. Wat is de beste staatsvorm? 

College 8. Hoe gaat of moet de mensheid verder?