Charles Taylor en zijn zoektocht naar de ‘bronnen van het zelf’

Taylor: ‘Dit is wat we een ‘identiteitscrisis’ noemen, een acute vorm van desoriëntatie, waaraan mensen vaak uitdrukking geven door te zeggen dat ze niet weten wie ze zijn, maar die ook kan worden gezien als een radicale onzekerheid ten aanzien van waar ze staan. Het ontbreekt hen aan een kader of horizon waarbinnen de dingen een stabiele betekenis kunnen verwerven (…) Dit is een pijnlijke en angstaanjagende ervaring’(…). Weten wie je bent, betekent dat je je in de morele ruimte kunt oriënteren, over wat het doen waard is of niet, etc.’. 

De Canadese filosoof Charles Taylor was als hoogleraar sociale en politieke filosofie altijd op zoek naar de bronnen van de westerse filosofie en hoe deze de mens de afgelopen 2500 jaar hebben gevormd. Bronnen die voor onze moderne identiteit en levenswijze van beslissende betekenis zijn geworden. Zijn conclusie luidt dat ons leven zonder deze en dergelijke bronnen leeg en zinloos wordt. Het valt Taylor op dat ‘onze dominante liberale levensstijl wordt gekenmerkt door een toenemende vervlakking vergezeld van een morele en spirituele leegte’. 

In zijn ongetwijfeld één van de belangrijkste politieke werken van de afgelopen decennia, de Bronnen van het zelf doet Taylor dan ook een ambitieuze poging het ‘geheugenverlies’ van de moderniteit te compenseren door haar eigen geschiedenis bloot te leggen. Hij gaat na welke waarden het moderne zelf hebben geconstitueerd, en in welke mate binnen de moderniteit en de liberale traditie die waarden bevorderd dan wel verminkt werden.

Naast een kritiek van het moderne morele denken ontwikkelt Taylor een morele antropologie die hij vervolgens verder gestalte geeft via een uitvoerige historische analyse en uiteindelijk problematiseert door middel van een cultuur diagnose.

Samengevat kunnen we stellen dat Taylor pleit voor een gepaste erkenning. Erkenning niet in de zin van wellevendheid, maar in de betekenis van levensbelang, omdat zonder echte erkenning individuen en individuele (sub) culturen geen zinvol leven kunnen leiden. 

Volgens filosoof Joep Dohmen zijn er niet veel boeken die het leven van een mens kunnen veranderen, dit boek van Taylor is er zeker een van volgens hem. 

In deze cursus gaan we na of we werkelijk kunnen inzien waar we staan, zoals Taylor beweert en in hoeverre zijn boek van het hoogste belang is, naar hij zelf zegt.

Opsomming onderwerpen per college:

College 1: biografie Charles Taylor

College 2: Voorwoord Joep Dohmen

College 3: positie van Taylor binnen de politieke filosofie

College 4: Identiteit en het Goede

College 5: Innerlijkheid

College 6: De bevestiging van het Goede leven.

College 7: De stem van de natuur

College 8: Conflicten van de moderniteit

College 9. Voor- en tegenargumenten

College 10. Slotbeschouwing