Het Goede, het Schone, het Sublieme

Inleiding in het ethische en het esthetische denken

Het vierde deel van de leergang filosofie gaan over twee belangrijke deelgebieden van de filosofie: ethiek en esthetiek. 
 

Ethiek gaat over goed en kwaad, moraliteit en immoraliteit, dus over het menselijk handelen. We onderzoeken verschillende opvattingen over wat goed en kwaad handelen is. Volgens de deugdleer van Aristoteles ligt moraliteit in de ontwikkeling van de ziel in moed, rechtvaardigheid en vriendelijkheid. Volgens Kant ligt moraliteit in het voldoen aan een wet die de wil tot goede wil maakt: de universele morele wet. Volgens Schopenhauer moeten we moraliteit vooral zoeken in het gevoel van mededogen dat de grenzen van de individualiteit overstijgt. Nietzsche noemt zich immoralist: moraal is opgelegd en levensvijandig. In de twintigste eeuw zien we de confrontatie met het gelaat van de Ander bij Levinas.    
 

Esthetiek betreft ervaringen schoonheid en verhevenheid. De natuur, kunstwerken, andere mensen kunnen diepe indruk op ons maken. Hoe kunnen we dergelijke ervaringen begrijpen?  Wanneer vinden we iets mooi of subliem? Wat is het belang van dergelijke ervaringen? Kunnen we ze bevorderen? Volgens Plotinus is schoonheid de ervaring van een spoor van het hogere in het lagere. Volgens Kant ervaren we schoonheid als we belangeloos welbehagen voelen. Verheven is datgene wat de grenzen van onze voorstelling overstijgt. In de moderne denken is het sublieme de ervaring van kleur en klank in het hier en nu. Bij Heidegger ligt de nadruk op de ervaring van het zijn als oorsprong van het kunstwerk.  We onderzoek deze opvattingen aan de hand van schilderijen, gedichten en foto’s.

Opsomming onderwerpen per college:

College 1: Wat is moraliteit? De deugdleer van Aristoteles

College 2: De categorisch imperatief van Kant

College 3: Mededogen als moreel grondgevoel bij Schopenhauer

College 4: De amoraliteit van de natuur volgens Nietzsche

College 5: De confrontatie met het gelaat van Ander bij Levinas.

College 6: Het schone volgens Plotinus

College 7: Het schone en het verhevene bij Kant en Lyotard (1)

College 8: Het schone en het verhevene bij Kant en Lyotard (2)

College 9: Aarde en wereld bij Heidegger

College 10: Het Ogenblik in de poëzie