Interview met docent Joop van Velzen

Hovo-docenten staan bekend om hun gedrevenheid en passie.
Maar waarom zijn zij zo gepassioneerd?
Een interview met Hovo-docent Drs. Joop van Velzen, M.Sc./M.A.

Wat zijn je drijfveren?

Een van de belangrijkste drijfveren is om de diversiteit én de schoonheid van klassieke muziek op mensen over te brengen en kennis en appreciatie te delen. Steeds voel ik het zélf als een ware ontdekkingsreis, waarop je anderen ‘meeneemt’ en tot genieten brengt! Het mooiste ‘compliment’ dat je dan achteraf hoort is, dat men ondertussen ‘anders’ is gaan luisteren tijdens het draaien van een opname thuis of het bijwonen van een concert bijvoorbeeld! Dat kan dan variëren van de ‘opstelling’ van een symfonie-orkest tot de specifieke weergave van een melodie door ’n bepaald instrument of het samenspel van enkele instrumentengroepen van het orkest tijdens een deel van het werk!

Wie is je favoriete componist en waarom?

Dat is moeilijk te zeggen; één uitgesproken favoriet heb ik niet eens, maar Johann Sebastian Bach (“het begin en einde van alle muziek”, zoals ik die noem!) komt aardig in de buurt. Aanvullend de muziek van Johannes Brahms (instrumentaal én vocaal!), van Gustav Mahler en Arvo Pärt. Daarnaast ben ik een groot liefhebber van opera’s, met name werken van componisten uit de Barok, zoals Georg Friedrich Händel, Antonio Vivaldi, Alessandro Scarlatti en Johann Adolphe Hasse. Vooral uit deze periode van de muziekgeschiedenis zijn er nog talloze weinig tot helemaal niet bekende componisten, die vocale werken – zowel religieuze als wereldlijke! – nalieten, die meer dan de moeite van het beluisteren (en genieten!) waard zijn!

Tenslotte zijn er ontelbare componisten (mannelijk én vrouwelijke!) over de hele wereld die in de ‘moderne’ en hedendaagse klassieke muziek geweldige werken afleveren; enkele namen: Max Richter, Caroline Shaw, Tan Dun, Kate Moore, Joey Roukens, Mathilde Wantenaar. Écht meer dan de moeite waard!

Hoe lang ben je als docent al betrokken bij HOVO Brabant?

Ik ben nu zo’n 4 à 5 jaar betrokken bij HOVO Brabant en heb al eens eerder een, zij het wat kortere, Leergang “Geschiedenis van de Klassieke Muzierk” gegeven. Ik moet toegeven dat aan de periodes vanaf het Impressionisme en de muziekstromingen na dat begin van de twintigste eeuw relatief gezien té weinig aandacht is gegeven. En behalve meer diepgang (in de periodes daarvoor) in de komende Leergang zal met name ook voor de ‘moderne’ en hedendaagse klassieke muziek meer plaats ingeruimd worden!

Niet alleen hebben de HOVO cursisten daar recht op, maar zal het ook aansluiten bij hun aandachtswereld: een zo representatief overzicht van de ontwikkelingsgeschiedenis van klassieke muziek, maar ook bij hun actieve belangstelling voor verbanden tussen de verschillende periodes, inclusief wat dat recent aan vernieuwingen heeft gebracht! Want het enthousiasme dat HOVO cursisten aan de dag leggen is niet alleen bijzonder prettig om dat te ‘voelen’ tijdens het geven van colleges, maar ‘daagt’ je a.h.w. ook uit om goede en voldoende achtergrondinformatie te verschaffen. Dit, in combinatie met het ‘lesmateriaal’ (PDF-documenten van de colleges én de beeld- en geluidsfragmenten) die ik hen digitaal ter beschikking stel, heeft ook de bedoeling om aan te sluiten bij dat ‘verwarmende’ enthousiame dat de cursisten aan de dag leggen! Ik meen het, ik vind het ‘heerlijk’ om dit te doen: kennis delen en de liefde voor klassieke muziek overbrengen, aanwakkeren en laten toenemen!  

Natuurlijk ontbreek je niet bij onze Winteracademie. Wat ga je doen?

Ik heb een nieuw programma ontwikkeld en zal die in de vorm van een complete studiedag op 19 januari 2022 ‘lanceren’. De titel is “De Aarde van Waarde” –  natuur in de klassieke muziek partituur! Bomen, struiken, planten en bloemen, die tijdens de verschillende seizoenen landschappen voorzien van de kleuren en geuren. Dit alles is een voortdurende, bijna eeuwige inspiratiebron voor schilders, dichters en …. componisten! En wat hebben die kunstenaars ons al oneindig veel moois nagelaten! Beelden en klanken, die geïnspireerd – zowel visueel als auditief – vorm heeft gekregen, die steeds weer ontroert en ons zowel fysiek als psychisch enorm beïnvloedt. En juist dat wil ik illustreren aan de hand van klassieke muziek van componisten, die dat soort invloeden aan de hand van natuurimpressies op beschreven notenbalken ondergingen en vastlegden! Een vijftal presentaties zullen betrekking hebben op 1. Bossen en Boemen, 2. Struiken, 3. Bloeiende Planten (bloemen), 4. Componisten en Dieren en 5. Seizpoenen, Klimaar en Weer.

In het voorjaar start je met een nieuwe leergang in Tilburg. Wat kan men verwachten?

In deze vijfdelige leergang van steeds acht colleges per semester staat de ontwikkeling van de Westerse muziekgeschiedenis centraal. Uitgangspunt is de evolutie door de eeuwen heen van zowel de geestelijke als de wereldlijke genres. De grote componisten en hun meesterwerken, uit wat later de ‘canon van de klassieke muziek’ is gaan heten, zullen uitgebreid ‘voorbijkomen’ en zijn hierbij de klinkende illustraties. Grosso modo zou je kunnen zeggen: we beginnen in de Oudheid, zo ‘n 4000 jaar vóór de jaartelling, via de Egyptenaren, Grieken en Romeinen naar het begin van en het vervolg tijdens de Middeleeuwen. Daarna uitgebreide aandacht voor de Renaissance en Barok, waarin de doorontwikkeling van de klassieke muziek ‘hoorbaar’ wordt in zich uitbreidende en nieuw aandienende vormen en genres. Vervolgens wederom ruime en diepgaande aandacht voor het Classicisme én de Romantiek. Reeds in de voorlaatste, maar zeker in de laatste serie van 8 colleges komt dan de klassieke muziek van de 20^ste én 21^ste eeuw aan bod! Steeds garandeer ik dat de cursisten zowel in de toelichtende achtergrondinformatie als in de illustratieve beeld- en geluidsfragmenten een zo breed en representatief overzicht krijgen in de verschillende periodes van de ontwikkeling van de klassieke muziek! Met het toesturen van dit ‘lesmateriaal’ verkrijgen de cusisten a.h.w. een privé-archief van referenties. 

Naast de leergang verzorg je ook een aantal luistermiddagen. Wat is daar de insteek van?

De Luistermiddagen zijn bedoeld om nader in te gaan op het leven en werk van bepaalde en bepalende componisten uit de corresponderende ontwikkelingsperiode tijdens het betreffende semester. Steeds worden de meest aansprekende werken van een drie- tot vijftal componisten (waaronder 1 of 2 vrouwen!!) gepresenteerd en kort toegelicht. Door beeld en geluid wordt optimaal recht gedaan aan de getoonde fragmenten, waarin voornamelijk ‘live’ uitgevoerde muziek te horen en te zien zal zijn! Kortom, niet alleen levendige, maar ook bijzonder onderhoudende middagen die de schoonheid van klassieke muziek nog eens sterk benadrukken en daarnaast verschillende stijlen en genres in verbinding brengen met de periode waarin deze gecomponeerd zijn! De ervaring bij andere HOVO’s leert dat dit ‘concept’ van enkele componisten presenteren, beluisteren en bepaalde verbanden tussen hun werken toelichten extra inzicht en appreciatie teweeg brengt bij de cursisten!

Als ik een oproep mag doen:

Iedereen met belangstelling ervoor én eenieder zie zijn/haar interesse in de klassieke muziek verder wil ontwikkelen, doet er goed aan zich voor de verschillende Luistermiddagen in te schrijven. Zeker geldt dit voor de deelnemers aan de Leergang “Geschiedenis van de Klassieke Muziek”, maar ook andere geïnteresseerden zijn van harte welkom! De beeld- en geluidsfragmenten van de componisten zijn immers ook los van de Leergang te beluisteren en vormen op zich al een ‘aardig’ historisch overzicht!

Dit reeds bij andere HOVO’s gewaardeerde concept van “luisteren en genieten” toegepast: klassieke muziek in een apart, nieuw ‘jasje’, waarbij de meest representatieve werken van een aantal componisten tot klinken gebracht en kort toegelicht worden. De achtergrondinformatie over de composities, de scheppers ervan en zijn/haar positie in de klassieke muziekgeschiedenis,  laat de toehoorders vooral luisteren … en genieten!