De turbulente geschiedenis van Midden-Europa

Politiek en cultuuurhistorisch

In 2004 werden tien Midden-Europese landen lid van de Europese Unie. Decennialang waren zij voor West-Europeanen verdwenen achter het ijzeren gordijn en moesten zij zich bevrijden van een communistisch systeem. Momenteel zien we dat de Midden-Europese landen zich snel en dynamisch ontwikkelen, maar we zien ook problemen met de rechtsstaat opkomen. 

Wat weten wij eigenlijk van deze Midden-Europese landen en hun geschiedenis? Hoe definiëren zij hun nationale identiteit; wat is hun trots en wat zijn hun gevoeligheden? In deze cursus zal in vogelvlucht de politieke geschiedenis en de cultuurhistorie worden behandeld. Hierdoor wordt een poging gedaan de moeilijkheden maar ook de mogelijkheden van de nieuwe lidstaten van de Europese Unie beter te begrijpen. Het gaat om de landen die erfgenaam zijn van het Habsburgse Rijk, Het Pools Litouwse Gemenebest en het Koninkrijk Pruisen: Polen, Litouwen, Oost-Duitsland, Tsjechië, Slowakije Hongarije, Slovenië en Kroatië. 

Opsomming onderwerpen per college:

College 1 – Middeleeuwen
Het ontstaan van de koninkrijken en de Midden-Europese machtsverhoudingen, de talen en de godsdiensten. Met onder andere aandacht voor de Duitse Orde, de Hanze aan de Oostzee, opkomst en ondergang van Kiev-Rus en de vroege Oekraïense geschiedenis. De Osmaanse veroveringstocht op de Balkan.

College 2 – De Vroegmoderne tijd
Polen-Litouwen als leidende mogendheid en diens opdeling aan het einde van de 18e eeuw. Het Habsburgse rijk als absolutistische monarchie en het terugdringen van het Osmaanse rijk. De opkomst aan het begin van de 18e eeuw van het koninkrijk Pruisen.

College 3 – De negentiende eeuw
De Napoleontische tijd, de verlichting en de opheffing van het lijfeigenschap. Een nieuw veiligheidssysteem voor Europa en de revoluties van 1848. De weg naar de eenwording van Duitsland onder leiding van Pruisen.

College 4 – Centralisering en nationalisme
Bestuurlijke centralisering van de grote staten versus opkomend nationalisme van kleine en grote naties. Groeiende tegenstellingen tussen de Europese mogendheden die tot de Eerste Wereldoorlog leiden.

College 5 - De interbellumperiode
Verliezers en winnaars in Midden-Europa: de vredesverdragen van Versailles en Trianon; het veiligheidssysteem tussen de twee wereldoorlogen; de opkomst van autoritaire systemen. Midden-Europa en de Tweede Wereldoorlog kiezen tussen twee totalitaire machten.

College 6 - Het socialistische systeem
Verschillen en overeenkomsten tussen de Oostbloklanden; de Perestroikapolitiek en de val van het communisme in Midden- en Oost-Europa.

College 7 – Op weg naar de EU en de cultuurhistorische erfenis 
De moeizame wederopbouw van de Midden-Europese landen en hun streven bij de Europese Unie en de NAVO te behoren. Balans: wat zijn de politieke gevoeligheden en wat zijn de mogelijkheden? Hoe Midden-Europa verdeeld raakt over de oorlog in Oekraïne. De cultuurhistorische erfenis: Hoe gaan de Midden-Europese om met hun cultuurhistorische erfenis? Erfgoed als deel van de nationale identiteit.