Florence, stad van architectuur en kunst

Bouwkunst, schilderkunst en sculptuur van Middeleeuwen en Renaissance

Een bezoek aan Florence voelt als een reis naar de 15e en 16e eeuw. Rijk versierde kerken, indrukwekkende stadspaleizen en grote musea tonen de schoonheid van de (bouw)meesters uit de Renaissance. Het oude centrum lijkt eeuwenlang nauwelijks veranderd te zijn. Hoe ontstond deze wereldstad? Welke kunstenaars en architecten stonden aan de basis van de Renaissance en ontwikkelden haar verder? 

In de Middeleeuwen is men al begonnen met  ambitieuze bouwprojecten die passen bij het aanzien van de stad: een groot stadhuis (Palazzo Vecchio) en een nieuwe domkerk, die bekroond zou moeten worden met een indrukwekkende koepel. De doopkapel uit de 11e eeuw wordt voorzien van mozaïeken, deels van de hand van Cimabue (1240-1302), die nog sterk beïnvloed was door de byzantijnse kunst.  Cimabue is mogelijk de leermeester van de ware kunstvernieuwer Giotto di Bondone. Deze kunstenaar stopt met de gouden achtergronden en gebruikt een helder blauwe voor de lucht. Maar zijn grootste vernieuwingen zijn het beter gebruik van perspectief en lichaamsverhoudingen.      

Onder meer door de pestepidemieën in de 14 eeuw stagneert de groei van Florence en pas rond 1400 komen de kunsten weer volop in beweging. Machtige handelaren en bankiers laten door o.a. Alberti luxe stadspaleizen bouwen en verfraaien (Palazzo Rucellai). Kerken profiteren van de rijkdom van Florence en breiden massaal uit. Brunelleschi voltooit eindelijk de machtige domkoepel. In de Brancaccikapel brengt Masaccio de schilderkunst weer een stapje verder dan zijn voorganger Giotto. Hij gebruikt lineair en atmosferisch perspectief. In de werken van Masaccio komt het licht uit één richting en gebruikt hij de schaduwwerking om meer gevoel van diepte te creëren. De beeldhouwer Donatello maakt in opdracht van de Medici het eerste vrijstaande bronzen beeld (David) sinds de Klassieke Oudheid.

Met deze generatie architecten en kunstenaars laat Florence de Middeleeuwen achter zich en treedt het in de Renaissance. Binnen haar stadsmuren werken de beroemdste kunstenaars uit de15e en 16e eeuw (Leonardo da Vinci, Michelangelo en Rafaël) en zij creëren hier een ongekende culturele bloei tot halverwege de 16e eeuw.

Op deze cursusdag verkennen we de ontwikkeling van de architectuur en de kunsten in Florence vanaf de Middeleeuwen tot ca. 1550.