Leergang Brabant onder het calvinistische bewind, 1566-1795, deel 1

Was de koning van Spanje wel de grote vijand van wie de opstandige Nederlandse gewesten zich bevrijdden in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)? Veel langer dan de rest van Nederland had Brabant te maken met oorlogsgeweld. Bij de Vrede van Munster in 1648 kwam Staats-Brabant als Generaliteitsland definitief onder het bestuur van de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën. 

Brabant werd niet vertegenwoordigd in dat bestuur en het calvinisme werd de bevoorrechte godsdienst. Voldoende voor een trauma. Brabantse steden maakten geregeld belegeringen mee. Maar het waren vooral de boeren op het platteland die zwaar de dupe waren van de strijdende troepen en hun tactiek van de verschroeide aarde. De Prinsen van Oranje, onder wier leiding veel was veroverd, werden verheerlijkt in schilderijen, liederen en dichtwerken. In de deze cursus zullen deze uitingen ook aan bod komen. 

Maar met name de andere kant van de medaille, de ellende voor de bevolking en het statusverlies van de trotse Brabantse steden, krijgt ruimschoots aandacht. Op min of meer chronologische wijze worden eerst de religieuze, staatkundige en militaire geschiedenis besproken, waarbij de focus is gericht op  het gewone volk. Vervolgens worden er thema’s uitgediept. Het ‘boerenverdriet’ en het ‘trauma van Brabant’ krijgen de nodige aandacht. We ontdekken hoe Brabant verscheurd werd en hoe de Brabanders daar noodgedwongen mee leefden.

Er kunnen opvallende parallellen met de huidige oorlogen getrokken worden. 

Deze cursus van 7 colleges is het eerste deel van een driedelige leergang over ‘Brabant onder het calvinistische bewind, 1566-1795. Een geschiedenis van ellende en vitaliteit’. Het tweede deel dat hierop aansluit gaat over ‘Marginalen in de zeventiende en achttiende eeuw. Armoede en ellende in het katholieke zuiden van Nederland’; daarbij gaat in 7 colleges de aandacht uit naar de onderlaag van de maatschappij en de outcasts (de marginalen). Het derde deel, “De organisatie van de maatschappij in ‘calvinistisch’ Brabant, 1648-1795”, behandelt de organisatiestructuren van de maatschappij in Brabant in de zeventiende en achttiende eeuw en wordt afgesloten met een excursie naar het (17de-eeuwse) Stadhuis van ’s-Hertogenbosch.

Opsomming onderwerpen van het eerste deel, Het Verdriet van Brabant:

College 1: Voorgeschiedenis onder de Bourgondiërs en de Habsburgers

College 2: De Tachtigjarige Oorlog tot de geboorte van de Republiek (1568-1588)

College 3: Van Verraad van Geertruidenberg tot de Overgave van Breda (1589-1625)

College 4: Van de Verovering van ’s-Hertogenbosch tot de Vrede van Munster (1629-1648)

College 5: De ellende voor de bevolking en voor de soldaten

College 6: De inrichting van de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën 

College 7: De verheerlijking van de verovering van Brabant en het Brabantse streven naar zeggenschap in het landsbestuur