De vroege geschiedenis van Europa, deel 12 (Tilburg)

De late middeleeuwen zijn geen echte middeleeuwen meer. Het woord ‘herfsttij’ is al eens gevallen. Het feodalisme is niet meer wat het geweest is, stoere burchten hebben nauwelijks nog nut, de economie valt in handen van de burgerij en die bepaalt de sociaaleconomische en culturele pontwikkelingen. 

Uiteraard wordt er oorlog gevoerd, met name tussen Frankrijk en Engeland. En er vinden natuurrampen plaats, zoals de Sint-Elisabethsvloeden van 1421-1424. Doch bovenal vormen de late middeleeuwen een periode waarin de opkomst van een nieuw elan merkbaar wordt. Troubadours melden zich op kastelen en in steden, het christelijke geloof krijgt te maken met mensen die anders willen denken. Nieuwe spelers melden zich, zoals de hertogen van Bourgondië, die meer zijn dan op strijd beluste potentaten. De Europese handel bloeit onder de nieuw ontstane netwerken en in het kielzog daarvan bloeit de Europese economie. 

Het vroege kapitalisme doet zich gelden, met nieuwe financieringsmogelijkheden. Steden sluiten zich aaneen in handelsorganisaties als de Hanze. Het daarmee verdiende geld wordt gestoken in rijke huizen, in stedelijke architectuur en in de kunsten. Vermogende lieden treden op als geldschieters en als sociale verantwoordelijken. Mensen worden nieuwsgieriger; de wetenschap komt in een nieuwe fase terecht. Ook de kunst maakt een metamorfose mee. In het noorden doen de Vlaamse Primitieven zich gelden; in het zuiden ontluikt de renaissance. 

De wereld komt in een stroomversnelling en rond 1500 blijkt Europa te staan aan de vooravond van een geheel nieuw tijdperk. In deze laatste cursus over de vroege geschiedenis van Europa wordt die grandioze ontwikkeling tot aan het einde van een era op de voet gevolgd; met verrassende invalshoeken.

Opsomming onderwerpen per college:

College 1: West-Europa aan het begin van de 14de eeuw

College 2: Troubadours, trouvères en Minnesänger

College 3: Kerkelijke hervormingsbewegingen

College 4: De Honderdjarige Oorlog

College 5: Bourgondië

College 6: De Lage Landen in de late middeleeuwen

College 7: Het vroege kapitalisme

College 8: De Sint-Elisabethsvloeden

College 9: Vlaamse primitieven

College 10: Kunst en cultuur in de late middeleeuwen

Deze cursus maakt onderdeel uit van een leergang maar is prima afzonderlijk te volgen.