Hoe het lichaam deelneemt aan de filosofie

Lichaam en geest zijn één, maar dat voelt niet altijd zo en dat ligt niet (alleen) aan jezelf

  • Cursusnummer: 25W05
  • Vakgebied: Filosofie
  • Locatie: Tilburg
  • Seizoen: Winter 2025
  • Dag: Meerdere Dagen
  • Tijd: 10.00 - 15.45 uur
  • Cursusdata: 09-jan., 10-jan.
  • Prijs: € 195.00
  • Aantal colleges: 2 dagen inclusief koffie/thee, lunch en afsluitend drankje
  • Werkvorm: Hoorcollege met mogelijkheid tot vragen
  • Cursusmateriaal:

    Nieuwe lichamelijkheid door Jenny Slatman, Uitgeverij Noordboek 2023, ISBN9789464710984

    Aanvullende literatuur op www.maieutiek.nl/aanbod/cursusmateriaal

Hoe het lichaam deelneemt aan de filosofie

De filosofie heeft zich al vanaf haar prille begin bezig gehouden met de contemplatie. Kort samengevat; Het denken bood ruimte en vrijheid en het lichaam was een kerker. 

Na de tweede wereldoorlog komt er meer aandacht voor het concrete menselijke bestaan. 
In eerste instantie in politieke en sociale filosofie. Sinds dit nieuwe millennium is het menselijk lichaam deel van de filosofie. Dat levert nieuwe perspectieven op. Sartre denkt dat vrijheid los van alle anderen bereikt moet en kan worden. Denkers als De Beauvoir, Merleau-Ponty en Foucault laten zien dat het menselijk lichaam voortdurend in interactie is met zijn of haar omgeving en dat ook het individuele menselijke denken daardoor gevormd wordt.

Jenny Slatman heeft in haar loopbaan die begon met het lichamelijke aspect (ze studeerde fysiotherapie) als filosoof onderzoek gedaan naar de lichamelijke aspecten van het menselijk bestaan. Dat onderzoek Mind the body: Rethinking embodiment in health care (2017-2023) beschrijft ze, voorzien van praktische voorbeelden, in het boek Nieuwe lichamelijkheid.

Reflectie in de filosofie is nádenken. Dat wil zeggen dat we maatschappelijk al in verandering zijn. Het nadenken helpt ons om met deze nieuwe zelfopvattingen uit de voeten te kunnen. 

We leven in een ingewikkelde tijd. Aan de ene kant is er het maakbare lichaam. Maar tegelijkertijd is er de onontkoombaarheid van ziekte, veroudering en verlies. Er gebeuren zaken met (onze) lichamen die we niet in de hand hebben. De omgang met die onontkoombaarheid wordt vaak alleen beschreven vanuit een individueel perspectief. Slatman pleit daarnaast voor het nadenken over een wereld die uitnodigend blijft voor de lichamelijkheid in al zijn diversiteit. Een zienswijze die in mijn ogen een grote actualiteit heeft.

Het uitgangspunt van Petra Bolhuis is altijd om filosofische diepgang in lijn te brengen met de praktijk van alledag. Filosofie biedt zo handvatten om zelf verder te denken.

Programma dag 1
09.45 – 10.00 Ontvangst met koffie/thee 
10.00 – 11.00 Blok 1: het lichaam als onvrijheid, klassieke filosofie en christendom
11.00 – 11.15 Koffie/thee-pauze
11.15 – 12.00 Blok 2: Hoe het lichaam op de filosofisch agenda kwam. Foucault en de Beauvoir tegen Sartre 
12.00 – 13.00 Lunch 
13.00 – 13.45 Blok 3: College met gesprek over lichamelijke eigenheid en vreemdheid ( Ben jij je galsteen?)
13.45 – 14.00 Korte pauze
14.00 – 14.45 Blok 4: Wie bewoont mijn lijf ? Waar woont mijn ik? (Donna Haraway en Tim Ingold)
14.45 – 15.00 Koffie/thee-pauze 
15.00 – 15.45 Blok 5: afsluitende opmerkingen en vragen

 

Programma dag 2 
09.45 – 10.00 Ontvangst met koffie/thee 
10.00 – 11.00 Blok 1: Van ik denk naar ik kan (Merleau-Ponty )
11.00 – 11.15 Koffie/thee-pauze
11.15 – 12.00 Blok 2: De (niet) uitnodigende wereld en het misfit concept (Sontag, Gay en Garland-Thomson)
12.00 – 13.00 Lunch 
13.00 – 13.45 Blik 3: Gesprek Over identiteit, context en lichamelijkheid
13.45 – 14.00 Korte pauze
14.00 – 14.45 Blok 4: Nieuwe materialisme een aantal nieuwe perspectieven op lichamelijkheid en identiteit 
14.45 – 15.00 Koffie/thee-pauze 
15.00 – 15.45 Blok 5: afsluitende opmerkingen en interactie gesprek 
15.45 Afsluitend drankje

 

Petra Bolhuis

Drs. Petra Bolhuis rondde in 1995 samen met drs. Theo Meereboer een doctoraalscriptie filosofie af over Hannah Arendt en Michel Foucault. Petra Bolhuis rondde een studie Orthopedagogiek af (RUG 1991). Ze heeft sinds tien jaar een eigen filosofische praktijk van waaruit zij cursussen en lezingen verzorgt over het snijvlak tussen theorie en praktijk:. www.maieutiek.nl

Review van cursisten 
"Een bevlogen docente met passie voor het actuele onderwerp en in staat haar publiek van begin tot einde te boeien. Mijn complimenten."

"De docent had de moeilijke leerstof volledig in haar kennis opgekomen en kon daardoor zeer adequaat reageren op vragen."