Estland, Letland en Litouwen

Een enkel verhaal over geschiedenis, maatschappij en cultuur van de landen Estland, Letland en Litouwen is door de onderlinge verschillen (eigenlijk) (niet) (on)mogelijk. Het zijn landen die aan de Oostzee liggen en die vaak de Baltische landen genoemd worden. Maar voor de meeste westerlingen waren het altijd ... Russen! 

Deze ‘Baltische’ landen, de Oostzee-staten dus, zijn zowel historisch, sociaal en ook taalkundig verschillend. Litouws en Lets, en het uitgestorven Oud-Pruisisch, vormen binnen het Indo-Europees de Baltische taalgroep. Het Estisch is een Fins-Oegrische taal. Ondanks dat linguïstisch onderscheid heeft het moderne Letland meer met Estland gemeen dan met Litouwen. Dat blijkt ook uit de religie: Estland en Letland zijn grotendeels protestants, Litouwen is vrijwel geheel katholiek. 

In tegenstelling tot Estland en Letland bleef Litouwen voornamelijk agrarisch georiënteerd; en anders dan Estland en Letland kende Litouwen een veel sterkere bevolkingsgroei. 

Verre van een eenheid dus. 

Drie keer David versus Goliath 

Wat de drie landen sterk bindt en wel tot een eenheid maakt, is de nabijheid van Poetins Rusland en dan vooral de gezamenlijke angst voor een nieuwe overheersing door die grote buurman. Sinds Rusland oorlog voert in Oekraïne en de soevereiniteit van dat zeer grote land betwist, is de angst in deze drie zeer kleine landen alleen maar groter geworden. ‘Gelukkig’, zeiden ze zelf altijd met grote stelligheid, ‘zijn we niet alleen lidstaten van de EU, maar ook lidstaten van de NAVO’.

Maar toch, in Narva (Estland) wonen alleen maar Russen. Wie geen Estisch spreekt, krijgt geen paspoort. In Daugavpils (Letland) wonen alleen maar Russen en in Riga is ruim een derde van de bevolking Russisch. Behoren deze mensen tot Poetins “Roesskij mir”? 

De grenzen in deze regio zijn in de loop van de laatste duizend jaar talloze malen verschoven; vandaar dat een verhaal over die drie landen van nu ook de grenzen zal oversteken naar Polen, Oekraïne en Rusland, zowel westwaarts naar Kaliningrad als oostwaarts naar Pskov en Novgorod.

Dat oversteken van grenzen geldt zeker ook voor de onderwerpen per college. 

Opsomming onderwerpen per college:

College 1: Het Balticum (kengetallen) met een uitstap naar het Russische Kaliningrad 

College 2: Riga en de Duitse Orde (en de Zwarthoofden)

College 3: Tallinn en de Deense koning, de legende van Proes en de Lijflandse oorlog

College 4: Litouwen en het Pools-Litouwse Gemenebest

College 5: Koerland, Wit-Rusland en Sint-Petersbrug

College 6: Latvia-Letland – een eeuw geschiedenis (1917-2024)

College 7: De joden in Letland en Litouwen

College 8: Jugendstil in Riga, de kerken in Vilnioes en de kunst van Samuel Bak