Leergang kunstgeschiedenis van de Lage Landen 20e eeuw, deel 1

Beeldende Kunst in Nederland en België van 1900 - 1940

Joris van Sleeuwen neemt u in deze tweedelige leergang mee in de belangrijkste kunststromingen die de 20e eeuw in Nederland en België hebben gedomineerd.

Bij aanvang van de 20e eeuw bevond de schilderkunst in de Lage landen zich in een totaal andere positie dan aan het begin van de 19e eeuw. Het isolement dat 100 jaar tevoren de situatie van de schilderkunst had gekenmerkt, was in de loop van de tijd regelmatig doorbroken en rond 1900 waren verschillende kunstenaars werkzaam die wél een specifieke bijdrage aan de internationale ontwikkelingen leverden.  Telkens opnieuw blijken de interessantste ontwikkelingen het resultaat te zijn van contacten met buitenlandse ideeën en vormen, die vervolgens tot eigen varianten werden getransformeerd.

De geschiedenis van geslaagde assimilaties en transformaties van internationale tendensen is evenwel niet het enige verhaal van belang. Een aantal artistieke hoogtepunten in de jaren twintig en dertighadden – op het eerste gezicht althans- weinig van doen met de internationale avant-garde en lijken veeleer aan te sluiten op lang bestaande, plaatselijke tradities, misschien als gevolg van een slingerbeweging waarbij tendensen van elders na een aanvankelijk snelle overname, vervolgens in een nieuw isolement tot iets eigens worden omgesmeed.      

Zo is dus in een overzicht van de beeldende kunst in de eerste helft van de 20e eeuw telkens van belang welke kennis over de internationale ontwikkelingen de kunstenaars bereikte en hoe individuele kunstenaars zich juist hiervan weer los wisten te maken. Die relatie is niet per se een van volgzaamheid (bijvoorbeeld: wie schilderde het eerst zoals Picasso?). maar eerder een van eigen verwerking (bijvoorbeeld: wie deed iets eigens met Picasso?). In sommige gevallen gaat het zelfs om afwijzen of een zich afzijdig houden van dominante artistieke bewegingen in het buitenland. 

In deze cursus wordt regelmatig ingegaan op de contacten met en de visies op de kunst in het buitenland en bijzondere aandacht besteed aan de kunstenaars die zich het meest onomstreden een eigen plaats in de internationale kunstgeschiedenis verwierven. Voor Nederland is dat Piet Mondriaan, voor België René Magritte.

Opzet van de cursus:

1) Expressionisme:                                                                                                                                                                Fauvisme ( Van Dongen, De Vlaminck, Wouters)
Luminisme (Sluijters, Gestel, Mondriaan)
Vlaams expressionisme (Permeke, De Smet, Van den Berghe)
Brussel (Tytgat, Brusselmans)
De Ploeg in Groningen (Wiegers, Werkman)

2) Abstractie:
Futurisme ( Schmalzigaug)
Spiritualiteit ( Lauweriks, Bendien,  de Winter, Plasschaert, van Heemskerck)
De Stijl (Mondriaan, Van Doesburg, Van der Leck, Huszar,Domela, 
Van Tongerloo, Peeters) 

3) Nieuw Realisme:
Neo-Realisme ( Hynckes, Ket,  Schumacher, Ch. Toorop)
Magisch Realisme (Willink, Koch)
Surrealisme in België (Magritte, Delvaux) en Nederland (Moesman)
Vrije sculptuur (Rädecker, Wezelaar, Polet)
Bouwbeeldhouwkunst (Zijl, Mendes da Costa, Krop)