F. Nietzsche: Zarathustra
‘Wie zich over de grond van de werkelijkheid wil buigen moet eerst leren zich ervan af te keren’.
Zoals we weten was Nietzsche een van de meest afzijdige denkers van de moderne tijd. Zijn passie voor de wereld en het menselijke was zo immens groot dat hij op den duur niet enkel wereldvreemd maar geheel ‘wereldloos’ is geworden: verlaten, geestelijk gebroken en vereenzaamd.
Door welke centrale motieven wordt de Perzische profeet Zarathustra Beheerst?
In dit werk vindt men niet slechts de uitspraak ‘God is dood’, die de grondslag vormde voor Nietzsche ’s kritiek op de moderne geseculariseerde vorm van het christendom, maar ook een begrip als Die Wille zur Macht, die een belangrijke rol gaat spelen in zijn latere filosofie. Maar in hoofdzaak wordt het boek toch beheerst door de conceptie van de Übermensch en de filosofie van de Eeuwige Terugkeer. Een term die overigens niet nieuw is, ook bij Goethe treffen we deze aan. Maar de betekenis is geheel verschillend: bij Nietzsche is i.t.t. Goethe altijd sprake van een ‘wordende Übermensch’ en de daarmee samenhangende onmogelijkheid om deze norm eens en voor altijd vast te leggen in één bepaald beeld.
Ook is er aandacht voor ‘De Laatste Mens’, wellicht de hedendaagse mens?
Wat raadselachtiger is de centrale gedachte van de ‘eeuwige terugkeer’ in dit werk. Nietzsche ‘s: ‘Leef zo dat u kunt wensen dat het leven eeuwig terugkeert’, ligt als een vitalistisch bevel geheel in lijn met zijn amor fati. Maar de eeuwige terugkeer heeft ook te maken het raadsel van de tijd. Wat betekent tijd precies voor Nietzsche? Dat is een kluwen met schier onontwarbare knopen. Daarom wordt Nietzsche ‘s ‘vermetele Zarathustra’ onder de mensen gezonden. Hij moet hun dit kluwen …. In handen spelen.
Zarathustra is een personage, waarin woord- en daadkracht samengaan met diepe vertwijfeling en onmacht. Hij spits zijn leven toe op het hier en nu, op wat Nietzsche ‘de grote middag’ noemt.
Zarathustra is Nietzsche ‘s alter ego.
De profetische blik van Nietzsche op de toekomst van de mens hangt nauw samen met zijn ongeëvenaarde begaafdheid als cultuurcriticus. Maar de vraag die hem het meest aan het hart lag was de vraag naar de waarde van het leven, naar het wezen van de moderne cultuur en haar mogelijkheden voor de toekomst. In de veelstemmige symfonie van zijn werk kunnen we steeds weer één enkel motief onderscheiden dat in wezen alle andere beheerst, en dat is het motief in de vraag naar de scheppende mogelijkheden’ van de mens, wat Nietzsche m.i. ook heden nog tot een zeer actueel en belangrijk denker maakt. Over dit alles gaat het in deze cursus.
Opsomming onderwerpen per college:
College 1: Ontstaan van Aldus Sprak Zarathustra
College 2: Thema’s in de Zarathustra in relatie tot andere werken.
College 3: ‘Elke filosofie verbergt ook een filosofie’, elke mening is ook een schuilhoek, elk woord een masker.
College 4: Zarathustra als een man van de diepte die naar de oppervlakte verlangt
College 5: De Eeuwige wederkeer: de meest afgrondelijke gedachte.
College 6: De Dwerg/ de Geest der Zwaarte.
College 7: Het verschil tussen Zarathustra en de Koorddanser.
College 8: Worden doe je nooit alleen.
College 9: de wereld van de Wil tot Macht en de verwachting van de Übermensch.
College 10: Slot
