Thüringen en Saksen
Na een eerste lezing over de geschiedenis van de stad Leipzig als kapstok voor de geschiedenis van heel Duitsland, volgt een lezing over de moeizame weg naar nationale eenheid, die lang en lastig was en van Karel de Grote tot Bismarck ruim duizend jaar duurt. Uit een los verband van verschillende stammen ontstaat een volk dat zich in de eerste plaats als een taal- en cultuurgemeenschap ziet en zich pas daarna aaneensluit als een natie die uiteindelijk als nationale staat een politieke vorm vindt.
Maar toen Duitsland in 1871 onder Bismarck een nationale staat werd, had die staat meteen een ernstige tekortkoming: de eenheid kwam van boven, zij was autoritair opgelegd. De wetenschap spreekt in dit verband over de uitvinding van de Duitse natie. Maar die uitvinding werd een van de economisch modernste staten van Europa.
En een van de agressiefste. De misdaden van de nazi’s brachten iedere gedachte aan natie, nationalisme en nationale staat in diskrediet. De Geallieerden vonden na 1945 aan beide zijden van de demarcatielijn veel Duitsers bereid het nationale onvoorwaardelijk in te ruilen voor een nieuwe staat, ook al was dat maar een halve. Na de val van de muur zagen de Duitsers de eenheid als begin van een nieuwe vrijheid in een nieuwe staat.
In 1989 lieten de vreedzame demonstranten dan ook onverbloemd ‘Wir sind ein Volk!” horen.
Maar welk volk? Wat in de oude Bondsrepubliek nooit aan de oppervlakte kwam, borrelde na de hereniging meteen in het nationale debat op: Duitsland werd een immigratieland. Koud was het territoriale probleem opgelost, of het identiteitsprobleem stak de kop op. En dat is nog niet opgelost. Wie is Duitser? In die discussie werd duidelijk dat Duitsland altijd al een immigratieland geweest was.
Veel van de historische etappes worden tijdens de lezingen besproken en afgewisseld met verhalen over onder andere architectuur (de onvolprezen Wartburg), taal (Luther) en literatuur (Goethe) en schilderkunst (Tübke). Een bezoek aan de mooiste vrouw van Europa in haar befaamde Naumburger Dom is onontkoombaar.
Onontkoombaar is ook een bezoek aan Buchenwald, waar de tronie van de barbarij het juist in Weimar zo aanwezige gelaat van het humanisme zou ontsieren.
Opsomming onderwerpen per college:
College 1: Mein Leipzig lob’ ich mir …
College 2: … een geschiedenis van Duitsland (deel 1)
College 3: … een geschiedenis van Duitsland (deel 2)
College 4: De Thüringse stedenas – via regia
College 5: Goethe, vrouwen en Faust
College 6: Dresden als kunststad
College 7: Mann en de Duitse cultuur
College 8: Duitse schilderkunst (Werner Tübke en de Leipziger Schule)
