Hedendaagse filosofie (19e en 20e eeuw)
In deze reeks van 10 bijeenkomsten maakt u kennis met de filosofie van onze eigen tijd. ‘Onze eigen tijd’ begint in de 19e eeuw. Toen werd de basis gelegd voor de grote denkstromingen die vooral de 20e eeuw beheersten. De hedendaagse filosofie kenmerkt zich doordat ze goeddeels geen grote, alles-verklarende systemen meer aanvaardt. Daarvoor is de crisis die het menselijk zelfbesef trof te groot. In plaats daarvan vallen woorden als ‘drift’, ‘instinct’, ‘macht’, ‘fenomeen’, ‘zelf’, ‘existentie’, ‘keuze’ of ‘beslissing’. Meer nog dan de hele voorgaande filosofiegeschiedenis reikt de hedendaagse filosofie instrumenten aan om met zingevingsvragen om te gaan. Die laatste zijn nooit gedateerd, al is onze formulering ervan soms problematisch.
Tijdens de colleges geeft de docent een overzicht in het denken van de betreffende filosoof.
Dit denken wordt gepresenteerd als een voor ons vandaag nog steeds begaanbare weg. Er is aandacht voor de spanningen, maar ook de weidse vergezichten die dat denken opent.
De docent vertrekt vanuit de intuïtie dat er aan elke filosofie een ervaring ten grondslag ligt.
Wie toegang heeft tot die ervaring, kan zich deze filosofie eigen maken. In de collegereeks zullen we proberen ons een weg naar die grondervaring te banen. Daarbij is een goede kennis van taal, begrippenapparaat en ontwikkelingsgang onmisbaar, evenals enig besef van de historische context. De docent zal connecties leggen met motieven uit kunst en literatuur.
Tijdens de colleges is er ruim gelegenheid om vragen te stellen en te reflecteren op de aangereikte ideeën en inzichten.
- Kierkegaard: existentie en angst
- Freud en de psychoanalyse: libido en verdringing
- Ludwig Klages: geest en ziel
- Ernst Cassirer: de mens als symboolwezen
- Frankfurter Schule (Benjamin, Horkheimer, Adorno): de verwoestingen van de Verlichting
- Heidegger: het Zijn en de zijnden
- Sartre: vrijheid en hypocrisie
- Foucault: macht en bevrijding
- Levinas: verantwoordelijkheid
- Derrida: de marge van het denken
