Op de lange termijn
Wij weten het: de aarde warmt op en het klimaat verandert.
Deze verandering heeft vooral van doen met menselijke acties sinds de industriële revolutie.
De gemiddelde temperatuur op aarde is nu 1,1 graad hoger dan aan het einde van de 19e eeuw. En het is nog maar de vraag of die opwarming onder de kritieke grens van 2 graden gaat blijven, zoals afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs. Bij de klimaattop in Egypte, november 2022, stond voor het eerst het onderwerp 'klimaatschade' officieel op de agenda…
Het is niet de eerste keer dat de mens met een veranderend klimaat te maken krijgt. De oorzaken van historische klimaatveranderingen zijn in hoge mate mysterieus, de gevolgen daarentegen onmiskenbaar: landbouw- en economische crises, migratiestromen, uitbraak van ziektes en sociale onrust, om enkele te noemen. Het is voor historici een uitdagende klus om bij de bestudering en duiding van historische ontwikkelingen ook weer en klimaat te betrekken.
Hoe reageerden mensen op slecht weer en op klimaatsveranderingen, individueel en als groep? Wat veranderde er in een samenleving als het klimaat veranderde?
De relatie tussen klimaat en samenleving is natuurlijk subtiel en wij moeten voorzichtig zijn met vaststellen van oorzaak en gevolg. Zo werden drie belangrijke revoluties in Frankrijk, in 1789, 1830 en 1848, voorafgegaan door een koude winter en een slechte oogst, die leidden tot volksoproer. Het weer speelde dus een rol, maar het zou bepaald onzinnig zijn te zeggen dat de Franse Revolutie het gevolg was van de strenge winter van 1788……
De cursus ‘Op de lange termijn’ gaat op zoek naar die subtiele relatie in het verleden aan de hand van een aantal opmerkelijke items:
Sessie 1. Introductie: onze kennis over het klimaat in het verleden
Sessie 2. Het einde van de bronstijd, de rol van de klimaatomslag
Sessie 3. De warme periode van de 8ste tot 14de eeuw, het tijdperk van de wijngaarden
Sessie 4. De kleine ijstijd, de relatie tussen crisis en geweld en de extreme weersomstandigheden van de 17e eeuw.
Sessie 5. Rampspoeden door extreem weer in verschillende perioden.
