Leergang De vroege geschiedenis van Europa, deel 7 (Nijmegen)
Het einde van het West-Romeinse Rijk heeft een hele bibliotheek aan boeken met verklaringen opgeleverd. Er zijn honderden factoren die op een of andere manier verantwoordelijk worden voor de val van Rome. In deze cursus die de derde, vierde en vijfde eeuw beslaat, onderzoeken we de mogelijke invloed van een aantal van die factoren.
We vragen ons af welke rol de crisis van de derde eeuw speelde en hoe belangrijk die invloed was van de naburige machtige vijand Perzië. Er zijn mensen die menen dat vooral religieuze oorzaken het einde van het rijk hebben bespoedigd, met name de oosterse mysteriegodsdiensten waarvan het christendom er één was. Een ander veelgehoord argument is de komst van Germanen, of ‘Barbaren’ zoals we tegenwoordig moeten zeggen.
Maar minstens even invloedrijk moet de interne politieke reorganisatie van het landsbestuur zijn geweest die aan het einde van de derde eeuw begon en in de loop van de vierde eeuw onbedoelde en vooral negatieve gevolgen had. In die vierde eeuw lijkt het Romeinse Rijk de economische en militaire crisis te boven zijn gekomen, maar de macht in het rijk verschuift steeds vaker van de keizers naar invloedrijke topambtenaren en topmilitairen.
In de loop van de vijfde eeuw nemen zij in feite de macht over en worden keizers irrelevant.
Er volgen keizerloze tijdperken totdat een ‘barbaar’ vindt dat het nu wel genoeg is, de laatste keizer afzet en zichzelf tot ‘koning van Italië’ uitroept. Daarmee komt in 476 een einde aan het West-Romeinse Rijk. In deze cursus bekijken we mogelijke oorzaken van alle kanten en zullen zien in hoeverre die impact hebben gehad op de ontwikkeling van het eens zo grote en machtige imperium.
Opsomming onderwerpen per college:
College 1: De crisis van de derde eeuw
College 2: ‘Angstgegner’ Perzië
College 3: Traditionele Romeinse religie
College 4: Invloed van oosterse mysteriegodsdiensten
College 5: Opkomst van het christendom
College 6: ‘Barbaren’
College 7: Veranderde politieke machtsstructuur (tetrarchie)
College 8: Het Romeinse Rijk in de vierde eeuw
College 9: Christenen in de vierde eeuw
College 10: Het Romeinse Rijk in de vijfde eeuw
