Leergang geschiedenis van de klassieke muziek, deel 4

In het vierde deel van de Leergang “Geschiedenis van de Klassieke Muziek” wordt de muziek uit de tijdvakken de ‘Nationale Scholen’ van de late Romantiek en van het Impressionisme behandeld. Opnieuw herkenbare en bijna ‘organische’ doorontwikkelingen vanuit eerdere periodes, waardoor inzicht ontstaat in een chronologisch verloop waarmee de belangrijkste muzikale ontwikkelingen aan bod komen. Uitgangspunt blijft de evolutie door de eeuwen heen van zowel de geestelijke als de wereldlijke genres. 

Impressionistische schilders, schilderden in vage lijnen, strepen en punten. De tinten liepen in elkaar over. De contouren waren vaag. In de muziek betekende dat het verkorten of verlengen van de melodieën, in ieder geval het verbreken van de gebruikelijke periodische bouw ervan. Maat of metrum speelde geen rol van betekenis meer. Ook waren de composities niet langer in Majeur of Mineur gecomponeerd. Claude Debussy en Maurice Ravel werkten graag met ‘afwijkende’ toonreeksen; akkoorden waren niet langer drieklanken, maar vier-, vijf- of zesklanken. Deze verloren ook hun harmonische functies en stonden steeds meer op zichzelf. 

Net als in de impressionistische schilderkunst wordt de muziek in deze stijl de kleur, hier klankkleur, belangrijk. Er is een duidelijke voorkeur voor gedempte klanken zodat een mysterieus effect ontstaat.

In vrijwel alle kunsten ontstond er tussen 1900 en 1914 een breuk met het verleden. 
Het Expressionisme is een rebellie en van onvrede met het bestaande. Het ging niet langer om het schetsen van de verschijningsvorm, maar om het innerlijke. Componisten zetten zich af tegen een burgermaatschappij die zich tevreden stelt met oppervlakkigheid en dubbele moraal, tegen aanpassing en bevallige schijn. Zo ontstaat muziek, die niet bedoeld is om prettig in het gehoor te liggen, maar wel bedoeld om zo indringend mogelijk uitdrukking te geven aan gevoelens.  Bekende componisten zijn: Arnold Schönberg, Igor Stravinsky, Bela Bartók en Paul Hindemith.

Deze cursus maakt deel uit van een leergang maar is prima afzonderlijk te volgen.